تاریخ از بافت مو چه می گوید؟!

فکر می کنید تاریخِ بافت مو را چه قدر می شود شناخت؟! اصلا می شود در این کره خاکی یک روز و ساعت دقیق به مناسبت اولین بافت مو در تاریخ پیدا کرد؟! بعد هم روز جهانی بافت نامیدش؟! واقعیت این است که هیچ جای تاریخ باستانی سفره دلش را برای ثبت وقایع این چنینی باز نکرده است و برای همین نمی شود یک جور دقیق تاریخی برای بافت مو مشخص کرد. با این حال شواهد تاریخی و باقی مانده ها (مثل سنگ ها، نقاشی ها، کتیبه ها و...) نشان می دهند که انسان از حدود 3500 سال قبل از میلاد مسیح (یعنی بیشتر از 55 قرن قبل)، موهایش را بافته است. بافت های تاریخی در ابتدای حیاتشان شبیه یک بافت تک شاخه بوده اند. این تک شاخه زیبا گاهی از کنار گردن آویزان می شده است و گاهی با روشی که برای ما معلوم نیست، دور کاسه سر پیچیده و بسته می شده است. اما کم کم شکل های دیگری هم برای بافت مو به وجود آمده است. کمی که از قرن های قبل فاصله بگیریم و به گذشته های خودمان در ایران هم نگاه کنیم، می بینیم که شیرینِ فرهاد هم موهایش را می بافته است. شاید داستان (متل) چهل گیس را هم شنیده باشید و بی شمار داستان هایی که زنانش برای تزئین موهایشان به بافت پناه می بردند.

اما اگر بیشتر در تاریخ معاصر دقت کنید، ریشه‌های بافت مو شما را به آفریقا می رساند. می گویند قبلیه هیمبا اولین قبیله آفریقایی بوده است که بافت مو را (آن هم به شکل بافت آفریقایی امروزی) به عنوان سنت و فرهنگ خود پذیرفته است و در نامیبیا تا قرن ها به قبایل مختلف دیگر نیز انتقال داده است. با این حال شکل خاص بافت مو در هر قبیله، نمایشگر فرهنگ و خواستگاه مردم آن قبیله، سن، میزان ثروت، وضعیت تاهل و باور مذهبی آنان بوده است. حتما می دانید که بافت مو در آفریقا مختص زنان نیست و همه افراد در جامعۀ قبایل بر اساس جایگاهشان ممکن است بافت انجام دهند.

واقعیت این است که بافت مو برای یک انسان آفریقایی، هنری اجتماعی-فرهنگی بوده است و تاکنون هم کارکردهای اجتماعی خودش را حفظ کرده است. بسیاری از قبایل اعتقاد دارند که چون انجام  بافت های سنتی زمان زیادی نیاز دارد، فرصتی را برای وقت گذاشتن افراد خانواده در کنار هم به آنها می دهد. به همین خاطر افراد بزرگتر در قبایل هنگام بافت موی کوچکترها برایشان آوازهای مربوط به قبیله را می خوانند تا کار انتقال فرهنگ با صورتی سنتی و دلپذیر انجام شود.

در 3100 قبل از میلاد مسیح، بافت بلند در مصر و بافت معمولی مو به صورت گرد و در بالای سر در یونان رایج شد. بعدها در قرن پنجم میلادی نیز بافت های ساده و تک شاخه، سنت قبایل سرخپوستی آمریکای شمالی هم بوده است. چینی های باستان هم بافت ساده و پله پله را به کار می‌بردند. باور کنید یا نه، هنر بافت در اوایل قرن بیستم در غرب رواج پیدا کرده است و در واقع برای غرب نشینان جهان بافت یک تخصص و هنر جدید محسوب می شود.