تاریخ انتشار: 1398 اردیبهشت
«دوستی» را دریابیم
فرهنگ لغت دهخدا را باز کنید و کلمه دوست را پیدا کنید. اصلا خودم برایتان می نویسمش؛ دهخدا گفته است: «مقابل دشمن، یار، همدم، رفیقِ مهربان، آشنا، حبیب، دمساز، رفیق، معشوق و...». می گویند ریشه کلمه دوست از «دوس» به معنی چسبیده یا پیوسته بوده است.
انسان موجودی اجتماعی است که تمام ابعاد زندگی را به عشق و علاقه هایش پیوند می زند. انگار تعامل است که سازمان وجودی انسان را سرپا نگه می دارد. اساسا مفهوم تکامل در مورد موجوداتی کاربرد دارد که استعدادِ حرکت داشته باشند. شاید انسان به عنوان موجودی که حرکت اختیاری دارد، برای راحتی بیشتر به ارتباط اجتماعی رو آورده باشد و حتما انسان اولیه برای دوری از مخاطرات هم که شده، زندگی جمعی را ترجیح داده است. آن وقت زمانی که اجتماع های اولیه شکل گرفتند، انسان نیازِ حضورِ «روح اجتماعی» را حس کرد و روح اجتماعی به خاطر خاصیت کِثرت گرایی، تعامل های ساده را به دوستی و همدلی بدل کرد. در هر صورت به نظر می رسد شکل گیری دوستی به سبک امروزی تر، محصول گسترش زندگی و تمایل بیش از اندازه انسان به لذت بوده است.
رفته رفته دوستی به عنوان یک ابزار برای انسان درآمد. چراکه واقعیت روانشناختی می گوید چون ما همیشه به دنبال مهر و لذت ناشی از آن می رویم، وقتی ما از سمت یک انسان یا پدیده خوبی دریافت می کنیم، به این خوبی دل می بندیم و در آینده به دنبال آن خوبی و خوشی تعاملمان را ادامه می دهیم. هرچه میزان توقع خوشی برایمان بیشتر می شود، دوستی شکل گرفته هم نزدیک تر و بیشتر می شود. روانشناسان معتقدند وقتی انسان به خودِ گذشته اش رجوع می کند با خصوصیاتی رو به رو می شود که آنها را دوست دارد و در خودش پیدا می کند. اما بعضی خصوصیات هم هست که در خود او وجود ندارد و او دوست دارد آنها را داشته باشد. بنابراین معاشرینش را با چنین خصوصیاتی پیدا می کند و برای اینکه بتواند خودش را با خصوصیات پسندیده دنیای ذهنی اش که در فرد یا پدیده دیگری پیدا کرده است، ببیند، دنیا را از دریچه دوستی تماشا می کند.
اولین بار لوینگِر از روانشناسان و نظریه پردازان تحولی در تئوری خود (ABCD theory) درباره دوستی موضوع جالبی را مطرح کرد که بعدها بسیاری دیگر از آن استفاده کردند. لوینگر گفت رابطه دوستی در مرحله ای از آشنایی آغاز می شود که در آن دو فرد (یا یک انسان و یک پدیده) از هم آگاهی یافته و تاثیری مثبت بر هم می گذارند. در مرحله بعد رابطه از طریق فرآیند تعاملی شکل می گیرد. این جاست که شباهت ها کشف می شود و لذت از شباهت ها به وجود می آید. پس از این انسان برای تداوم لذت رابطه را ادامه می دهد.
راستش را اگر بخواهید به هرکسی در دنیا بگوییم دوست یعنی چه، حتما همان تعاریف دهخدایی را برایتان تند و تند به زبان می آورد. کمی بیشتر که دقیق شویم اما می بینیم، دوستی در دنیای امروز برای ما معنی دیگری پیدا کرده است! اصلا انگار تعریف ِ ذهنی هر کدامِ ما از دوستی با دیگری متفاوت باشد. اصلا انگار دوستی در دنیای امروز هیچ جوره محدود نمی شود. شاید شما هم تجربه اش کرده باشید: دوستی با یکی از اعضای خانواده تان را، دوستی با فضای یک کافه و عطر قهوه هایش را، دوستی با یک بازی کامپیوتری حتی، دوستی های عجیب تر! دوستی با یک فروشگاه اینترنتی!
ما در کلون فکر می کنیم انسان امروز بیش از هر چیز در این دنیا دوستی لازم دارد. اصلا سراسر لذت ها به همین دوستی ها می رسد. درست مثل دوستی ما و شما. برای همین است که کلون به تعامل با شما افتخار می کند. براساس آنچه لوینگر گفته بود، ما و شما شباهت های زیادی به هم داریم: به زیبایی اهمیت می دهیم، از امنیت لذت می بریم، خوش گذرانی را دوست داریم و دوستی به دلمان می چسبد.