معرفی کتاب «جنس دوم»

«جنس دوم» مشهورترین اثر چاپ شده از «سیمون دوبوار» نویسنده فرانسوی است. وقتی این کتاب در ۱۹۴۹ منتشر شد، در همان هفته اول حدود بیست و دو هزار نسخه از آن به فروش رفت و به سرعت به زبان های مختلف ترجمه شد.

سیمون دوبوار (Simone De Beauvoir)‏ فیلسوف و نویسنده ای فرانسوی بود که در ۱۹۰۸ متولد شد و نزدیک به 78 سال زندگی کرد. او در دوران کاری خود آثار زیادی را منتشر کرد، اما آنچه باعث شهرت بیش از حد او شد، کتاب جنس دوم بود که در آن مساله تاریخی، اجتماعی، فلسفی و روانی پدیده زنانگی را پردازش کرد. او به عنوان یک نویسنده اگزیستانسیالیست «بودن» را بر «ماهیت» مقدم می دانست و از همین طریق بحث کتاب را به این صورت پیش برد که یک انسان زن زاده نمی شود، بلکه به یک زن تبدیل می شود؛ در واقع دخترها از همان کودکی، نقش های فرهنگی معینی را قبول می کنند که آنها را به زن تبدیل می کند. اهمیت اصلی کتاب جنس دوم در این بود که توانست نشان دهد زنان چه طور به وسیله تاریخ و افسانه ها محدود شده اند.

سیمون دوبوار می گوید: «زنان، همواره «دیگری» مردان بوده اند و چنین ادراکی را در هویت خود درونی کرده اند. به همین خاطر است که مردان کنش گرا و زنان کنش پذیر بار آمده اند. با وجود ساختارهای فرهنگی موجود مانند ازدواج، مادر بودن، روابط زن و مرد و ... زنان، بختی برای آزادی یا برابری ندارند...». با این حال دوبوار بسیار خوش بین است و این زنان هستند که می توانند زمینه آزادی خودشان را فراهم کنند. چون آنها می توانند مسائل فرهنگی را به چالش بکشند و استقلال اقتصادی بیشتری را تجربه کنند. حتی آنان می توانند رابطه برابری با مردان تجربه کنند: «اگر روزی برسد که زن، نه از سر ضعف، که با قدرت، عشق بورزد، دوست داشتن برای او نیز، همچون مرد، سرچشمه زندگی خواهد بود و نه خطری مرگ‌بار...».

دوبوار در «جنس دوم» روند شکل گیری شخصیت اجتماعی زن را در طول تاریخ بررسی می کند. این کتاب اما منحصر به اطلاعات تاریخی نیست، بلکه زیست شناسی، روانشناسی، جامعه شناسی و فلسفه هم در سراسر کتاب لحاظ شده است. تمام حرف کتاب این است: «چرا از ابتدای تاریخ، مردان برتری را در برابر زنان پذیرفته اند و زنان چرا خود را جنس دوم می دانند!». دیدگاه دوبوار در پرداخت به چیستی زن و مرد یکی دیگر از جذابیت های کتاب است. او با نگاهی بسیار دقیق و موشکافانه مطلب را برای مخاطب (به خصوص زنان) باز می کند. از نظر دوبوار زنی که به کامل ترین وجه وارد اجتماع- بلکه جزئی از آن- می شود، زنی است که کمترین امتیازات را دارد؛ اصلی ترین بحث کتاب در مورد یکسان نبودن آموزش، آزادی، اختیارات و امکانات برای جنس زن از ابتدای تاریخ است که باعث عقب ماندن چندین ساله زن از مرد شده و نا عدالتی هایی که با وجود بهبود شرایط، هنوز هم وجود دارند سبب توقع نابه‌جای مرداندوبوار در کتاب به دنبال جبران تمام چند هزار سال جفایی است که زنان هم خود در آن نقش داشته اند.

جلد اول کتاب در سه قسمت اصلیِ سرنوشت، تاریخ و اسطوره نوشته شده است و در جلد دوم کتاب با چهار بخش شکل گیری، موقعیت، توجیه ها و به سوی رهایی رو به رو هستیم. این کتاب در ایران توسط انتشارات توس با ترجمه خوانای قاسم صنعوی منتشر شده است.