غاده السمان زن شاعر سوری

غاده السمان متولد ۱۹۴۲ در دمشق است. کودکی این زن نامدار به دلیل زندگی در خانه پدرش (دکتر احمد السمان)، رئیس دانشگاه سوریه و با سابقه وزارت آموزش و پرورش غاده کوچک را همواره در محیطی ادبی و فرهنگی رشد داده است. احمد السّمان با مدرک دکترای اقتصاد سیاسی از دانشگاه سوربن، مرد ادب دوستی بود که با تمام دلبستگی به ادبیات عرب، با ادبیات جهان هم بسیار آشنا بود. او به دلیل نسبت دوری که با نزار قبانی داشت، غاده را با دنیای شعر آشنا کرد. دخترک شعرهای اولیه اش را با تشخیص و کمک پدر در سنین نوجوانی (حدود16 سالگی) منتشر کرد. وجود یک پدر تاثیرگذار و حامی آن قدر زندگی را برای غاده نوجوان آسان کرده بود که خودش در مصاحبه ای گفته است:«...پدرم هرگز اجازه نداد، طعم تلخ از دست دادن مادر من را از پا دربیاورد...».

زندگی تحصیلی و آثار غاده السمان

غاده کارشناسی زیان و ادبیات انگلیسی را در دانشگاه سوریه به پایان رسانده است. او برای کارشناسی ارشد دانشگاه آمریکایی بیروت را انتخاب و در نهایت دوره دکترای ادبیات انگلیسی را در لندن به پایان رساند. روزنامه نگاری( و نه خبرنگاری) همواره علاقه غاده بوده است. او هنوز هم با مجله الحوادث نویسنده ستون «لحظات حریه» (به معنی لحظه‌های رهایی) همکاری دارد. «عیناک قدری» (چشمانت سرنوشت من است)، اولین مجموعه داستان غاده السمان بوده است پس از انتشار بازخورد بسیار خوبی در عرصه بین الملل داشته و همین مساله سبب شده است تا فورا به زبان های مختلف ترجمه و منتشر شود. انتشار این اثر، او را در لیست  نویسندگان زن بزرگی قرار داد که برای زنان و از زنان می نویسند؛ درست همانند «کولیت خوری» و «لیلی بعلبکی». با این حال او در تمامی آثار منتشر شده اش خود را از محدوده تنگ فمینیسم دور می داند: «... یک جامعه بسیار گسترده تر از آن است که انسان دوستی و مسائل ظریف روابط انسانی را در حوزه جنسیت محدود کنیم.».

با اینکه بسیاری از آثار غاده السمان به فارسی ترجمه نشده است، اما خود او در مصاحبه ای گفته:«قصه‌ها و رمان‌هایم به سیزده زبان ترجمه شدند؛ اما تنها در ایران راز پنهان من را کشف کردند و برای نخستین بار ایرانیان بودند که اشعارم را ترجمه کردند؛ زیرا که عاشقان، راز معشوقان را می فهمند.».

*آثار ترجمه‌شده از غاده السمان به زبان فارسی:

• در بند کردن رنگین کمان، عبدالحسین فرزاد، انتشارات نقره، تهران، ۱۳۶۸.
• غم‌نامه ای برای یاسمن ها، عبدالحسین فرزاد، انتشارات چشمه، تهران، ۱۳۷۷.
• زنی عاشق در میان دوات، عبدالحسین فرزاد، انتشارات چشمه، تهران، ۱۳۸۰.
• ابدیت، لحظه عشق، عبدالحسین فرزاد، انتشارات چشمه، تهران، ۱۳۸۳.
• رقص با جغد، عبدالحسین فرزاد، انتشارات چشمه، تهران، ۱۳۸۹.
• عشق را به تو ابراز کردم، کاظم آل‌یاسین، انتشارات مکاتیب، شاهین‌شهر، ۱۳۸۹.
• معشوق مجازی، عبدالحسین فرزاد، انتشارات چشمه، تهران، ۱۳۸۹.
• رگ به رگ عشق، علی زمانی علویجه، گفتمان اندیشه معاصر، اصفهان، ۱۳۸۹.
• در بند کردن لحظه گریزان، علی زمانی علویجه، ناشر مؤلف، اصفهان، ۱۳۹۶.

^{*بر اساس لیست ویکی پدیای فارسی}

چه چیز از یک دختر کوچک غاده السمان بزرگ ساخت؟!

غاده السمان در تمام نوشته هایش از رنج های انسان صحبت کرده است. او با دیدی باز جهان اطراف خود را وصف می کند و  در آثارش درد پنهان و آشکار زنان عاشق را روایت می کند. به همین خاطر منتقدان ادبیات عرب، آثارش را با نوشته های «ویرجینیا ولفِ انگلیسی» و «فروغ فرخزادِ ایرانی» مقایسه کرده اند. با این حال دلیل تمایز او از تمامی زنان نویسنده جنس نو و خاصی از جسارت زنانه در سرزمین عرب با فرهنگی بسته است. او اولین زن نویسنده دنیای عرب است که احساسات درونی خود را در قالب شعر و با پیرنگی افشا کننده روایت می کند. در عین حال عشق و نگاه انسان گرایانه تنها درون مایه آثار السمان است.

*نمونه شعری از غاده السمان:

زنی عاشق از نخستین گزش

هزار سال است که دوستت می دارم!

من، چونان تو، از نخستین گزش،

به عشق ایمان نمی آورم،

اما می دانم که ما پیشتر،

یکدیگر را دیدار کرده ایم،

به روزگاران، در میان افسانه ای راستین

و ما دو چهره،

یکدیگر را در آغوش فشردیم،

بر گستره ی آب های ابدی.

سایه ات،

پیوسته،

به سایه من می پیوندد

در گذر روزگاران

در میان آینه های ازلی و مرموز عشق من همواره از تو سرشارم،

در خلوت قرن های پیاپی...

آن جا مردی ست کولی

که چراغدان های اشتیاق را می افروزد

و با سازش می خواند:

اشعاری را

که بر اوراق بادها می نویسی،

برای من.

آنجا زنی است کولی، که در بیشه های اعصار

گم شده است و ریزه های نان خاطرات آینده اش را با تو،

پی می گیرد

تا گذرگاه کُمای روحی را گم نکند.

^{**زنی عاشق در میان دوات – غاده السّمان - غلامحسین فرزاد - نشر چشمه.}